Άρθρο γνώμης – εκτίμηση για τις προοπτικές της διεθνούς πολιτικής σκηνής για το 2019
του Χρήστου Φούντα *
Ξεκινώντας το 2019 η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται μπροστά σε πολλά ζητήματα και μέτωπα τα οποία παραμένουν ανοιχτά και ζητούν λύση. Μέσα στο άρθρο αυτό, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποιες εκτιμήσεις για το πώς αναμένεται να εξελιχτούν μερικά από τα μείζονα ζητήματα που απασχόλησαν την παγκόσμια κοινότητα το 2018.
Ένα θέμα το οποίο ταλανίζει την τελευταία διετία την ευρωπαϊκή – κυρίως- και παγκόσμια -κατ’ επέκταση- κοινότητα είναι η επόμενη μέρα του Brexitκαι αν εν τέλει θα φτάσουμε στην έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα και ειδικά με την πρόσφατη καταψήφιση από το Κοινοβούλιο της πρότασης της TeresaMay, τα αποτελέσματα δείχνουν να παίρνουν έναν συγκεκριμένο δρόμο. Προσωπική εκτίμηση είναι ότι ίσως και την ώρα που αυτό το άρθρο δημοσιεύεται να τρέχουν πολίτικες εξελίξεις στο Λονδίνο. Πιθανότατα η TeresaMayδεν θα συνεχίσει να είναι πρωθυπουργός της χώρας αφήνοντας τα σκήπτρα της πρωθυπουργίας στον BorrisJonhson. Επίσης με δεδομένο ότι το κόμμα των συντηρητικών δεν έχει την απαιτούμενη πλειοψηφία να περάσει ένα no-dealBrexit, το πιθανότερο σενάριο είναι το Ηνωμένο Βασίλειο να ζητήσει παράταση στην περίοδο προετοιμασίας για αποχώρηση πέραν της 29ηςΜαρτίου. Ακολούθως η χώρα θα πάει είτε σε εκλογές από τις οποίες θα προκύψει νέα κυβέρνηση ή ακόμα και σε ένα νέο δημοψήφισμα. Άλλωστε όπως τόνισε και ο DonaldTusk, η μόνη ρεαλιστική λυση αυτή τη στιγμή είναι το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εφόσον δεν υπάρχει συμφωνία και κανείς δεν θέλει ένα no-dealBrexit. Η αλήθεια είναι ότι ένα Brexitχωρίς συμφωνία θα προκαλέσει μεγάλη αναταραχή στο πολιτικό και γεωπολιτικό σκηνικό της χώρας. Είναι δεδομένο ότι η Σκωτία θα εγείρει ξανα αξιώσεις για ανεξαρτησία ώστε να μπορέσει να ενταχθεί στην ΕΕ. Ακόμα δεν θα μπορούμε να γνωρίζουμε το καθεστώς κάτω από το οποίο θα συνεχιστεί το εμπόριο και η μετακίνηση των πολιτών μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ.
Το δεύτερο θέμα που θα συζητηθεί στο άρθρο αυτό αφορά την κλιματική αλλαγή και τα προβλήματα που θα παρουσιαστούν σε παγκόσμια κλίμακα. Το 2019 αναμένεται να είναι ένα από τα πιο θερμά έτη που έχει δει ο πλανήτης μας. Η αλλαγή στα σκηνικά του καιρού και το συνεχιζόμενο πρόβλημα με το λιώσιμο των πάγων και την αύξηση της στάθμης της θάλασσας είναι δεδομένο ότι θα προκαλέσει περαιτέρω προβλήματα στην παγκόσμια κοινότητα. Ήδη μικρά νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού Ωκεανού αλλά και πολιτείες των ΗΠΑ, όπως το Miamiαντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα. Είναι σχεδόν δεδομένο ότι τα χρονίζοντα προβλήματα λειψυδρίας και λοιμών σε αφρικανικές χώρες και η αύξηση της στάθμης της θάλασσας σε κράτη της Νότιο-Ανατολικής Ασίας θα προκαλέσουν προσφυγικά κύματα. Την στιγμή που γράφεται το άρθρο, ο όρος «κλιματικός πρόσφυγας» συζητιέται σε παγκόσμιο επίπεδο και είναι ένα ζήτημα το οποίο είναι βέβαιο ότι σύντομα θα απασχολήσει τον ΟΗΕ σε ανώτατο επίπεδο, καθώς οι μάζες των υπό απειλή πληθυσμών είναι εκατομμύρια. Το επικείμενο αυτό ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί το συντομότερο δυνατό. Η ΕΕ και η χώρα μας ένιωσε στο πρόσφατο παρελθόν αλλά και στο παρόν την ανθρωπιστική κρίση που μπορεί να προκληθεί από ένα ανεξέλεγκτο και χωρίς προγραμματισμό, κύμα προσφύγων.
Τέλος, ίσως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την παγκόσμια κοινότητα έχει η αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων σε παγκόσμια κλίμακα. Ίσως για πρώτη φορά μετά την λήξη του ψυχρού Πολέμου και την επικράτηση των ΗΠΑ ως υπερδύναμης σε παγκόσμια κλίμακα, βλέπουμε μια αλλαγή σε αυτή την συνθήκη. Η ΗΠΑ του DonaldTrumpδείχνουν να γίνονται όλο και πιο εσωστρεφείς και να βασίζονται σε δυνάμεις όπως η ΕΕ, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, ο Καναδάς και άλλες χώρες ώστε να ανακόψουν την ανοδική πορεία δυνάμεων όπως η Κίνα και η Ρωσία. Ο ανταγωνισμός αυτός μεταξύ των τριών δυνάμεων επεκτείνεται σε όλα τα επίπεδα (τεχνολογία, γεωπολιτική, στρατιωτικό εξοπλισμό, οικονομία). Αρχής γενομένης από το 2019 και έπειτα ίσως να δούμε μια αλλαγή στην παγκόσμια σκακιέρα, με τις ΗΠΑ να χάνουν έδαφος σε περιοχές που παραδοσιακά είχαν τον έλεγχο και βρισκόταν υπό την σφαίρα επιρροής τους. Ενδιαφέρον ακόμα παρουσιάζει η τεχνολογική έκρηξη της Κίνας η οποία φαίνεται να κερδίζει κατά κράτος τους ανταγωνιστές της στον κρίσιμο αυτό, για την εποχή μας, τομέα. Τα βλέμματα όλων των ειδικών στρέφονται προς αυτή την αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων και το πώς θα επηρεάσει την παγκόσμια κοινότητα σε γεωπολιτικό επίπεδο, και αυτό γιατί περνάμε σε μια κατάσταση που δεν είχαμε αντιμετωπίσει για δεκαετίες.
Κλείνοντας, να τονίσουμε ότι τα γραφόμενα αποτελούν εκτιμήσεις που βασίζονται σε στοιχεία που βρίσκονται αυτή τη στιγμή μπροστά μας. Οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις σε γεωπολιτικό επίπεδο ενέχουν πάντοτε μεγάλο ρίσκο και μια διαδικασία προβλέψεων απαιτεί την εξέταση διάφορων σεναρίων εργασίας. Αδιαμφισβήτητα όμως το 2019 αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον από τους αναλυτές.
*
Χρήστος Φούντα, Πολιτικός Επιστήμονας ΔΠΘ – ΑΠΘ με ειδίκευση στην Γεωπολιτική και την Ασφάλεια, MA in Geopolitics and security, Royal Holloway, University of London. Μέλος ΕΟΠΕ και Στέλεχος του τμήματος του Οργανισμού στο Λονδίνο.