Άρθρο γνώμης για την Ευρώπη (με αφορμή την 9η Μαΐου)
της Μαρίας Στ. Αρναουτάκη *
«Από την Ευρώπη των Δυνατών στην Ευρώπη των Λαών»
Μόλις πέντε χρόνια μετά τη λήξη του πλέον αιματηρού πολέμου στην παγκόσμια ιστορία και συγκεκριμένα στις 9 Μαΐου 1950, η Γαλλία και η Γερμανία, επιχειρούν τη δημιουργία μιας οικογένειας κρατών, με στόχο τη διασφάλιση της ακεραιότητας της ευρωπαϊκής ηπείρου και την συναδέλφωση των λαών της.
Εξήντα εννέα χρόνια μετά, ο οραματισμός των Μονέ και Σουμάν εγκολπώνεται στην δημιουργία μιας Ευρώπης ενωμένης που δημιουργεί το πλαίσιο για την εμπέδωση της εθνικής ανεξαρτησίας, την κατοχύρωση των δημοκρατικών ελευθεριών, την οικονομική και κοινωνική πρόοδο, την εγκατάλειψη των εθνικών προκαταλήψεων και την ανάδειξη του πολίτη στο επίκεντρο της αρχαιοελληνικής πολιτικής αρετής του «άρχειν και άρχεσθαι».
Οι δημοκρατικές διαδικασίες αποτελούν τον καμβά πάνω στον οποίο αναπτύσσεται ο στρατηγικός σχεδιασμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να διατηρήσει την ενότητά της εσωτερικά αλλά και να κατοχυρώσει τη θέση της στο παγκόσμιο συγκείμενο ως παράγοντας σταθεροποίησης και προόδου.
Όλοι συμφωνούν ότι η κορύφωση της δημοκρατίας, ήδη από την αρχαιοελληνική της μήτρα, εδράζεται στην διεξαγωγή ανάδειξης των οργάνων που εκπροσωπούν τη βούληση των πολιτών.
Στην πρώτη άμεση εκλογή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο του 1979 οι πολίτες των τότε εννέα κρατών-μελών επέλεξαν 410 συνολικά εκπροσώπους. Μέχρι σήμερα, έχουν διεξαχθεί συνολικά οκτώ εκλογικές αναμετρήσεις ενώ η Ελλάδα συμμετείχε για πρώτη φορά το 1984. Στις επερχόμενες ευρωεκλογές περίπου 508 εκατομμύρια άνθρωποι από τις 27 συνολικά χώρες της ΕΕ – μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου – καλούνται να εκλέξουν 705 ευρωβουλευτές. Η ψηφοφορία στην Ελλάδα, όπως και στο Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Κύπρο, είναι υποχρεωτική. Παρά ταύτα, η προσέλευση στις κάλπες παρουσιάζει φθίνουσα πορεία, καθώς ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ψηφισάντων μειώνεται σταθερά από το 1979 (61,99%) μέχρι το 2014 (42,54%). Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου πρόθεση ψήφου στις εκλογές του Μαΐου εκδηλώνει το 51% υπό την προϋπόθεση της σωστής ενημέρωσης για την Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρώπη ανέρχεται στο 43%.
Ο σημερινός προβληματισμός για την ελλειμματική συμμετοχή στην ευρωπαϊκή εκλογική διαδικασία περιστρέφεται γύρω από την άνοδο της Ακροδεξιάς και του λαϊκισμού αλλά και τη σύγκρουση των ευρωσκεπτικιστών με τους ευρωπαϊστές. Το διακύβευμα των επερχόμενων εκλογών είναι η εδραίωση της ισορροπίας τόσο στα ευρωπαϊκά όργανα όσο και μεταξύ των κρατών αλλά και της θέσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διεθνή σκηνή, με καθαρό λόγο, ορθολογιστική σκέψη, χωρίς φόβο, κινδυνολογία, δημαγωγία.
Τα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πολλαπλών αποχρώσεων και αφορούν σε όλους τους πολίτες της. Ανατρέχοντας στο παρελθόν, η περίοδος ειρήνης που διανύουμε τα τελευταία 70 χρόνια, διασφαλίζει τη συναδέλφωση των λαών, εντός της πολυμορφίας, της πολυγλωσσίας και της πολυπολιτισμικότητας. Οι διαφωνίες εντός της ευρωπαϊκής οικογένειας γίνονται αντικείμενο πολιτικής διαπραγμάτευσης συγκεράζονται και τελικά, συμβιβάζονται. Η οικονομική ανάπτυξη, η δημιουργία υποδομών και θέσεων εργασίας, η βελτίωση της βιώσιμης ανάπτυξης, η προώθηση της ψηφιακής αγοράς, η διασφάλιση της ποιότητας της εκπαίδευσης αποτελούν κινητήριους μοχλούς προκειμένου να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα η ενωσιακή πραγματικότητα προς όφελος, πάντα, των πολιτών της. Η ανάπτυξη της περιφερειακής πολιτικής, οι δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, η προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, η εξοικονόμηση φτηνής και βιώσιμης ενέργειας μέσω ανανεώσιμων πηγών εξασφαλίζουν ποιοτικές συνθήκες ζωής για τον πολίτη της Ευρώπης εν γένει.
Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφέρουν το πλαίσιο για να αντιμετωπιστούν με επιτυχία προκλήσεις παγκόσμιου ενδιαφέροντος, όπως η ενεργειακή ασφάλεια, η μετανάστευση, η κλιματική αλλαγή και η τρομοκρατία.
Η δομή και λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στηρίζεται στο κράτος δικαίου, γεγονός που επικυρώνει τις δημοκρατικές διαδικασίες οι οποίες λαμβάνουν χώρα μέσω της οικειοθελούς έγκρισης, διαπραγμάτευσης και συμφωνίας και εν τέλει, επικύρωσης στα κοινοβούλια των κρατών-μελών ή διενέργειας δημοψηφίσματος.
Το Ευρωκοινοβούλιο, στη σύνθεση του οποίου αφορούν οι επερχόμενες εκλογές, αποτελεί το επιστέγασμα της δημοκρατικής ανάδειξης θεσμικών οργάνων καθώς εκλέγεται άμεσα από τους ευρωπαίους πολίτες. Η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του, μετά την ψήφιση της Συνθήκης της Λισαβόνας, φέρνει προ των ευθυνών τους τους πολίτες της Ένωσης. Τα φαντάσματα του ακροδεξιού παρελθόντος της Ευρώπης έχουν εξέλθει από το χρονοντούλαπο της ιστορίας και απειλούν όλα όσα η Ένωση έχει στοχεύσει και επιτύχει μέχρι σήμερα. Αφορμές και δικαιολογίες πολλές, με κυριότερα την οικονομική κρίση και την προσωρινή υποχώρηση του κοινωνικού ευρωπαϊκού «γίγνεσθαι». Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι οι ακραίες απόψεις σέρνουν πίσω τους την ιδεολογία της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, στοιχεία τοξικά και ρυπαρά για κάθε δημοκρατική ελευθερία.
Οι εκλογές του Μαΐου είναι πρόκληση για όλους τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελούν την ευκαιρία για την επικύρωση της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης. Παρέχουν τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να βάλουν τα θεμέλια επανίδρυσης της ευρωπαϊκής ιδέας, που θα συνταιριάζει τις ανθρωπιστικές αξίες με την τεχνολογική πρόοδο, συμπληρώνοντας τις παραλείψεις, διορθώνοντας τα σφάλματα, εμπεδώνοντας την εμπιστοσύνη.
Το ευρωπαϊκό όραμα ανέτειλε μέσα από τις στάχτες του πολέμου…ας μην το εγκλωβίσουμε στις κίβδηλες υποσχέσεις για άμεση και εύκολη επίλυση των προβλημάτων. Διότι, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο «πατέρας της Ευρώπης» Ρομπέρ Σουμάν, «Η Ευρώπη δεν θα οικοδομηθεί σε μια μέρα, ούτε χωρίς διαφωνίες. Τίποτα το μόνιμο δεν είναι εύκολο να γίνει και να ολοκληρωθεί». Άλλωστε, όπως επεσήμανε και ο νομπελίστας Σεφέρης «…Η Ελλάδα έζησε τη ζωή της μέσα στη ζωή της Ευρώπης, άλλοτε με περισσότερη δύναμη, ζωντάνια, πρωτοτυπία και άλλοτε με λιγότερη …».
Τον τελευταίο λόγο σε μια δημοκρατία τον έχουν οι πολίτες. Η συμμετοχή στις ευρωεκλογές αποτελεί μονόδρομο!
*
Μαρία Αρναουτάκη, Πολιτικός Επιστήμονας, Επικεφαλής Τομέα Ευρωπαϊκών Θεμάτων ΕΟΠΕ